"Flips był z pewnością inteligentnym pawianim młodzieńcem. W mgnieniu oka rozwiązywał zawiłe testy stawiane mu przez francuskiego zoologa, profesora J.C.Fady'ego. Aż pewnego dnia stała się rzecz straszna.
Otwarły się drzwi jego klatki i wsunięto przez nie Hugona, obcego pawiana. Zwierzę wprawdzie bardzo głupie, ale też bardzo muskularne. Niebawem doszło do ostrej bijatyki i strażnik musiał rozdzielić walczących, aby uratować Flipsa od okrutnego poturbowania.
Następnego dnia rozpoczęto zdumiewające doświadczenie. Flipsa i jego krzepkiego wroga Hugona umieszczono w sąsiadujących klatkach. a oddzielały ich tylko pręty przegrody. Eksperymentatorzy powtórzyli z Flipsem wszystkie testy inteligencji, które młody pawian zawsze tak dzielnie pokonywał.
Otóż Flips nagle reagował tak, jak gdyby był jeszcze głupszy od wyjątkowo durnego Hugona. Gdy natomiast zasuwano firankę między dwiema klatkami i Flips nie czuł się już obserwowany przez Hugona, znowu błyszczał swoimi znakomitymi wyczynami intelektualnymi. Jednakże z chwilą, gdy firankę odsuwano, rozum Flipsa zdawał się jakby zablokowany - pomimo, że przecież przed atakiem chroniła go krata.
Sama więc obecność silniejszego pod względem fizycznym "kolegi" powodowała u pawiana taki stres, że ów naprawdę mądry Flips zmieniał się błyskawicznie w kompletnie ograniczone zwierzę. Stres wywołany lękiem przed fizyczną przemocą ogłupia i obezwładnia zdolności umysłowe małpy.
Ludzie w stanie lęku reagują podobnie (...) Jeżeli stres trzyma w szachu żywą istotę przez czas dłuższy albo też często się powtarza, obserwujemy przedziwne wręcz formy głupoty, a także inne, gorsze jeszcze objawy."
"REGUŁA PRZETRWANIA"
Państwowy Instytut Wydawniczy
Warszawa 1982
Warszawa 1982
